بیماریهای ماهیان گرمابی

شیلات , آبزیان , ماهی , میگو , صید , صیادی , مزرعه , پرورش ماهی , صیدگاه , ماهیگیری , دامپزشک , متخصص , رستوران غذاهای دریایی , خدمات کارشناسی , گرمابی , سردآبی , کنسرو تن , زینتی , ماهیان زینتی , بچه ماهی , صدف , مروارید , لارو , کشتی , لنج , قایق , اسکله , موج شکن , اقیانوس , تالاب , دریا , دریاچه , خزر , خلیج فارس , دریای عمان , آبشار , سد , رودخانه , خاویار , ماهیان , بندر , خور , استخدام , کاریابی , بازارچه , دانشگاه , تکثیر و پرورش , تخم چشم زده

اولین مرجع ارتباط علمی تجاری خانواده بزرگ شیلات ایران

اولین مرجع ارتباط علمی تجاری خانواده بزرگ شیلات ایران

بیماریهای ماهیان گرمابی

بیماریهای ویروسی

ويرمي كپور ماهيان

يك بيماري ويروسي مسري در كپورماهيان مي باشد و عامل آن رابدو ويروس كاپيواست كه باعث تلفات بسيار بالايي در ماهيان گرمابي (كپور ماهيان) مي گردد .حداكثر تلفات بيماري در دماي 10 تا 15 درجه سانتي گراد اتفاق مي افتد و در دماي 17 درجه تلفات كاهش مي يابد .

علايم شامل تيرگي پوست، اگزوفتالمي و بيرون زدگي چشم، آسيت و رنگ پريدگي آبشش ها و كست مدفوعي آويزان از مخرج و حالت تورم و بيرون زدگي مخرج است و ماهيان حالت بي حالي داشته و خونريزي در آبشش ها و پوست دارند .

تمامي گونه هاي كپور ماهيان حساس بوده و انتقال بيماري بصورت افقي است .بيماري از طريق تماس مستقيم با مدفوع آلوده، ادرار و مايعات جنسي و ترشحات خارجي از ماهيان آلوده ايجاد مي شود .

كويي هرپس ويروس

كويي هرپس ويروس (بيماري اگزوتيك) Koi herpesvirus disease (KHD)

يك بيماري شديداً مسري است كه داراي ميزان ابتلا و تلفات بسيار بالا در خانوادة كپورماهيان مي باشد. عامل بيماري از خانوادة هرپس ويريده و با علائم باليني غيراختصاصي نظير زخم هاي وسيع، خونريزي از آبشش ها،‌ نقاط رنگ پريده يا تاول هاي روي پوست، چشمان فرورفته در اين گونه از ماهيان مي باشد. راه انتقال عامل بيماري تماس مستقيم با ماهي آلوده و مايعات مترشحه ماهي و آب آلوده مي باشد.بسته به درجه حرارت آب، درجه متفاوت بوده و ماهي مبتلا بصورت حامل و ناقل بيماري در آيد. سياست مقابله با بيماري بصورت قرنطينه سازي و حذف ماهيان آلوده به ويروس مي باشد.در جلسه مشورتي OIE 2005 به عنوان بيماري قابل اخطار معرفي شد

علائم بيماري

الف) علايم رفتاري و فارمي :

شروع تلفات سريع و سنگين ،مرگ مير 24-48 ساعت پس از علايم باليني ،باقي ماندن ماهي هاي آلوده و درگير در سطح آب،شناي بي حال ،ضربان آبشش شديد،كاهش اشتها ،شناي تحريكي قبل از مرگ،

بي رنگي پوست،رگه دار شدن آبشش به همراه PATCH هاي سفيدرنگ،مشابهت با بيماري كلومناريس،مشاهده خونريزي در آبشش،گود ر فتگي چشم ها،لكه هاي سفيدرنگ در پوست،زخم جلدي ناحيه اي (گاهي اوقات)،زخم و آزردگي شديد در آبشش ،كم رنگي آبشش ها ،وجود PATCH در آبشش ها ،وجود چسبندگي درحفره بدن،ابري شدن اندام هاي داخلي،تورم شديد در آبششها

ب) علايم آسيب شناسي :

پروليفراسيون توده هاي اپيتليوم آبشش (افزايش)،نكروز در آبشش ،وجود اينكلوژن بادي هاي تكي در سلول هاي آبششي،نكروز سلول هاي پارانشيمي كبد، طحال، كليه و لوله گوارشي،حضور ماكروفاژهاي فراوان با ذرات هضم نشده در داخل آن،وجود اينكلوژن بادي در بافت هاي عصبي ،در كليه تقويت درون شبكه اي بوجود مي آيد.

محدوده ميزباني

بطور مشخص و اثبات شده قطعي

كپور معمولي COMMON CARP

كپوركويي KOI CARP

ساير آبزيان تحت مطالعه و مشكوك:

كپور علفخوار (Grass Carp)، كپور طلايي معمولي(Golden Carp) ، كاراس(Crossian Carp)

راه هاي انتقال و انتشار عامل :

ويروس حداقل 4 ساعت در آب فعال و زنده است،از طريق آبشش صدمه ديده به آب، گلبول هاي سفيد و از آن طريق كليه،ارتباط مستقيم با ماهي آلوده،مايعات خروجي ماهي آلوده،آب يا لجن سيستم هاي آلوده،ورود ويروس به بدن ماهي سالم از طريق آبشش يا روده(كاملاٌ مشخص نيست)،ماهي بهبود يافته از عوامل مهم انتشار بيماري

عوامل مؤثر در وقوع و تشديد بيماري :

دما ،ضعف سيستم ايمني ،جوان بودن ماهي ،،وامل ثانويه،غلظت ويروس در محيط،بيشتر در درماي 23-28 درجه بروز مي كند.(مرگ و مير)،سن هاي مختلف درگير مي شوند،دماي بالاي 30 درجه سانتيگراد باعث مقاومت طبيعي ماهي مي شود،در دماي پايين تر از 13 درجه و بالاتر از 30 درجه سانتي گراد هيچگونه بيماري مشاهده نشده است،دما باعث افزايش تزايد و تكثير ويروس(مستقيم) و كاهش توانايي سيستم ايمني(غير مستقيم)،نقش دما بيش از نقش غلظت ويروس است،در دماهاي 28،22،18،13، DNA ويروس قابل رديابي است( كليه – طحال)،با تغيير ناگهاني دما( # ) بيماري بروز مي كند(بروز ناگهاني)،با تغيير تدريجي نوعي مقاومت بوجود مي آيد(ايجاد ايمني)،دريك مطالعه آزمايشي 82% ماهي ها در دماي 22 درجه سانتيگراد در مواجه با ويروس تلف شدند(افزايش ناگهاني)،دما در كوتاه يا طولاني كردن دوره آنكوباسيون ويروس موثر است.(18 درجه سانتيگراد= 14 روز)،،دريك آزمايش و در دماي 28 درجه، يك روز پس از حمام دادن در محلول واجد ويروس، ويروس در كليه و طحال رديابي شود

بيماري رئوويروس آمور

عامل يك بيماري خونريزي دهنده كپور علفخوار در خانواده كپور ماهيان مي باشد .بيماري زايي اين بيماري كم است و باعث ضرر هاي اقتصادي در ماهيان گرمابي مي شود .درصد مرگ و مير آن 50 تا 70 درصد است .در اين بيماري، سپتي سمي همراه با خونريزي شديد وجود دارد .در ماهيان آلوده خونريزي در قاعده باله ها، چشم ها حفره دهاني، بافت عضلاني، كبد، كليه ها، طحال، دستگاه گوارش و نيز اگزو فتالمي ديده مي شود .تلفات در ماهيان انگشت قد بيشتر مي باشد .سياست مقابله با بيماري بصورت قرنطينه سازي و حذف ماهيان آلوده به ويروس پس از تأييد نهايي مي باشد .

عامل بيماري :

خانواده Reoviridae و جنس Aquareovirus

- ويروس (رئو ويروس)

v GCRV (Grass carp reovirus)

v GCRV (Grass carp Hemorrhagic virus)

v FRV (Fish reovirus)

خصوصيات :

§ 65-70 nm

§ داراي كپسيد دوتايي بسته

§ RNA دو رشته اي و يازده قطعه اي

§ مقاوم به كلروفوم، اسيد (PH3) يا قليائيت (PH10)

§ مقاوم به حرارت تا 56 درجه سانتي گراد به مدت 30 دقيقه

§ تاكنون دو سروتيپ در چين شناخته شده است : G-V873 , GV14

§ يازده قطعه رشته ها الگوهاي متفاوتي دارند (RNA ds)

§ داراي Antigenicity متفاوت نيز هستند .

محيط و انتقال Transmission & Envirenment :

§ فقط آب شيرين

§ افقي (Horizontal) از طريق آب يا انگل هاي خارجي

§ حاملين كپور معمولي، كپور سياه، كپور نقره اي، كپور سرگنده و كپور علفخوار بالغ

§ انتقال عمودي در دست بررسي است .

§ چگونگي ورود ويروس به ماهي سالم نيز ناشناخته است، گمان مي رود كه از طريق آبشش ها باشد .

محدوده ميزبان ها : (Host Range)

§ كپور علفخوار (Grass Carp) Cten opharyngodom idella

§ كپور سياه (Black carp) mylopharyngodon piceus

§ آمورچه (Top Mouth Gud Geon) pseudorasbora parva

§ سرگنده (Big Head Carp) Aristichtys Nobilis

§ كپور نقره اي (Silver Carp) Hypoph thalmichthys Molitrix

§ كپور طلايي (Golden Carp) Carassius Auratus

§ كپور معمولي (Common Carp) Cyprinus Carpio

سن ابتلا :

§ ماهيان يكساله انگشت قد – نوزاد (بصورت معمولي و رايج)

§ ماهيان بزرگتر (در صورت وجود شرايط مناسب كننده)

شرايط مناسب بروز بيماري ، ميزان مرگ و مير :

فوق العاده مسري تا 80% مرگ و مير و بيشتر ، دماي مناسب بروز 28-25 درجه

انتشار جغرافيايي (Geographical Distribution)

§ چين 1972

§ اكنون در مركز و جنوب شرق چين

§ ويتنام

§ هند (مشكوك )

علايم :

1- خارجي

- بيرون زدگي چشم (Exophthalmia)

- تيرگي شديد بدن

- خونريزي در قاعده باله ها، سرپوشي آبششي و حفره دهاني

- تلفات شديد در دماي 28-25 درجه سانتي گراد آب

2- داخلي

- خونريزي در سراسر عضلات

- التهاب روده (Red intestine)

- خونريزي در آبشش يا رنگ پريدگي آن

- خونريزي در كبد، طحال، كليه و روده

- بزرگ شدن كبد

- تورم كليه

3- تغييرات آسيب شناسي

- نكروز، استحاله و تباهي در سلولهاي كبد

- پرخوني و خونريزي در عروق كبد و طحال

تشخيص تفريقي :

§ بيماري باكتريايي لكه قرمز در كپور علفخوار (Red spot Disease)

§ التهاب روده باكتريايي

§ عفونت مخلوط با باكتري يا عفونت ثانويه باكتري (تغييرات مشابه آسيب شناسي)

روشهاي تشخيص :

§ آزردگي و جراحات آسيب شناسي در حاملين تحت باليني قابل رديابي نيست .

§ با بكار بردن تيره سلولي CK در محيط كشت ويروس – براي جداسازي ويروس بافت كليه ، كبد و طحال ماهي ارجح است .

جداسازي روي تيره سلولي CK در دماي 25 درجه سانتي گراد و به مدت 7 روز و 2 پاساژ نياز دارد .CPE معمولاً 5-3 روز پس از تلقيح ايجاد مي شود .

§ RT-PCR رديابي حاملين امكان پذير است .رديابي RNA ويروس بطور مستقيم از اعضاء هدف بوسيله PCR (رديابي ويروس در حاملين و ماهي هاي بيماري در تابستان آسان است، البته زماني كه دماي آب بين 28-25 درجه سانتيگراد است، اما در زمستان بسيار سخت است .)

§ ميكروسكوپ الكتروني و مشاهده ويروس در كليه (Lattice forme)

روش هاي كنترل

واكسيناسيون :

§ در چين از اركان هاي ماهي آلوده واكسن غير فعال (Auto Genous) تهيه شده است واكسن بدست امده از كشت ويروسي نيز در دسترس است .

§ محدوديت در نقل و انتقال و جابجايي ماهي زنده

§ حذف عامل بيماري زا از استخر ها (بكار گيري كلرين قبل از خشك شدن استخر)

§ عدم رها سازي آب استخرهاي آلوده به محيط

بیماریهای باکتریایی

سپتي سمي خونريزي دهنده باكتريايي(آئروموناس هيدروفيلا)

اين بيماري در گونه هاي متعددي از ماهيان آب شيرين و كپورماهيان بروز مي كند و اغلب با استرس و ازدحام و تجمع زياد در محيط پرورش همراه مي باشد .علائم باليني بصورت خونريزي در پوست، باله ها، محوطه دهاني و عضلات و نيز زخم هاي سطحي در ناحيه اپيدرم مي باشد .علاوه بر اين علائم آسيت، اگزوفتالمي تورم طحال و كليه ها در ماهيان مبتلا ديده مي شود .اين باكتري بصورت ساپروفيت در داخل محيط آبي ماهي زندگي مي كند .بيماري از طريق آب آلوده يا حيوان مبتلا به سايرين منتقل مي گردد .سياست درمان و ضدعفوني مزارع درگير طبق پروتكل بيماري هاي باكتريايي مي باشد .

دفتر بهداشت و مبارزه با بيماريهاي آبزيان