۶ تالاب کشور در وضعيت قرمز
۶ تالاب کشور در وضعيت قرمز
ابتکار؛ ايران بنيانگذار کنوانسيون حفاظت از تالابهاي جهان موسوم به کنوانسيون رامسر است که در اين فهرست بيشترين تالابهاي ثبت‌شده به ترتيب متعلق به انگليس، مکزيک و استرالياست. در حالي که ارزش اکولوژيک تالابها ۱۰ برابر جنگل‌ها و ۲۰۰ برابر زمين‌هاي زراعي است، تالابهاي ۲۷ کشور در قالب ۴۸ سايت تالابي در فهرست مونترو کنوانسيون رامسر (فهرست قرمز) قرار گرفته‌اند که به ترتيب يونان با ۷ تالاب، ايران ۶ تالاب، جمهوري چک با ۴ تالاب، بيشترين مونترو تالابها را دارند. همچنين نام ۳۲ تالاب ۲۰ کشور جهان نيز به دليل بهبود شرايط اکولوژيکي تالابهايشان از اين فهرست خارج شده است.
بر اساس برآورد مرکز نظارت و پايش محيط زيست جهاني وسعت تالابهاي جهان ۵۷۰ ميليون هکتار است که تقريبا ۶ درصد مساحت کره زمين را تشکيل مي‌دهند. طبق تقسيم‌بندي کنوانسيون رامسر ۴۲ تيپ تالاب در سه دسته اصلي «تالابهاي ساحلي دريايي»، «تالابهاي داخل خشکي» و «تالابهاي مصنوعي» در جهان وجود دارد و در ايران بيش از ۸۴ تالاب با اهميت بين‌المللي شناسايي شده است که از بين آنها تا کنون ۲۴ رامسر سايت با مساحت يک ميليون و ۴۸۶ هزار و ۴۳۸ هکتار در کنوانسيون رامسر ثبت شده‌اند.
اين در حاليست که به گفته کارشناسان تغييرات کاربري اراضي تالابي، عدم رعايت حق‌آبه طبيعي محيط‌هاي طبيعي از سوي مجريان مختلف طرح‌هاي آبي، عدم ملاحظات زيست محيطي در پروژه عمراني ورود آلاينده‌هاي مختلف بيولوژيکي، شيميايي و فيزيکي به محيط‌هاي تالابي، شکار و صيد غيرمجاز، بي‌رويه و قاچاق، خشکسالي‌هاي پي در پي که قطعا بخشي از آن به دلايل تغييرات اقليم در سطح جهاني تاثير مي‌گذارد و بهره‌برداري بي‌رويه از منابع آبي زيرزميني در اطراف تالابها و نجات تالاب‌هايي مانند اروميه نيازمند عزمي جدي در تمامي بخش‌هاست.
به گزارش ايسنا مسعود باقرزاده کريمي، معاون امور تالابهاي دفتر زيستگاه‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اين که امسال ۳۰ ميليارد تومان اعتبار براي احياي تالابها در استان‌هايي که مستعد توليد گرد و غبار هستند اختصاص يافته است گفته است كه عمده اين اعتبار براي لايروبي رودخانه‌هايي که وارد تالابها مي‌شوند و احياي مسيل‌ها، تعيين مرز و حريم تالابها و بکارگيري سيستم‌هاي پايش اختصاص يافته است. وي با اشاره به اين که تالاب به مکاني اطلاق مي‌شود که آب عامل اصلي براي محيط زيست گياهي و جانوري آن باشد، افزود: کليه محيط‌هاي رودخانه‌اي، درياچه‌ها، کرانه‌هاي ساحلي، جنگل‌هاي حرا، لجن‌زارها، تپه‌هاي مرجاني و محدوده‌هايي از سواحل درياها و درياچه‌ها که عمق آنها در پايين‌ترين حد جزر بيش از ۶ متر نباشد، در زمره تالابهاي طبيعي قرار مي‌گيرد. همچنين محيط‌هاي آبي ساخته بشر نيز نظير حوضچه‌هاي پرورش ماهي و ديگر سدها، کانال‌هاي آب و غيره نيز در زمره تالابها قرار مي‌گيرند.امسال ۱۴ بهمن ماه ۹۱ روز جهاني تالاب‌هاست که شعار امسال آن «مديريت آب و تالابها» است. معاون امور تالابهاي دفتر زيستگاه‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اين که متاسفانه ۶ سايت تالابي بين‌المللي ثبت‌شده کشورمان در کنوانسيون رامسر در معرض تهديد و تغييرات شديد اکولوژيکي قرار دارند افزود: از ۲۲ تالاب ثبت شده ايران در کنوانسيون رامسر، تالابهاي «شورگل، يادگارلو و درگه سنگي»، «مجموعه تالاب انزلي»، «شادگان، خورالاميه و خورموسي»، «نيريز و کميجان»، «انتهاي جنوبي هامون پوزک» و «هامون صابري و هامون هيرمند»، ۶ سايت تالابي هستند که در معرض تغييرات اکولوژيکي بوده و به همين دليل در فهرست «مونترو» رامسر قرار گرفته‌اند.
وي افزود: تالابهاي «شورگل، يادگارلو و درگه سنگي» به وسعت ۲۵۰۰ هکتار در سال ۱۹۹۰ به دليل احداث سازه‌هاي آبي و سد حسنلو (سد شورگل) که موجب شده اين تالاب از آب شور به آب شيرين تبديل شود و ايجاد زهکش سد حسنلو که باعث خشک شدن تالابهاي «يادگارلو و درگه سنگي» شده است، همچنين برداشت بي‌رويه از آبهاي زيرزميني و راندمان پايين آبياري کشاورزي، «مجموعه تالاب انزلي» به وسعت ۱۵ هزار هکتار در سال ۱۹۹۳ به دليل رسوبات ناشي از تخريب جنگل و مراتع بالادست که موجب کاهش عمق تالاب از ۶ به ۲متر طي ۳۰ سال گذشته شده است، ورود پسابهاي شهري و صنعتي و کشاورزي و ورود گونه غيربومي آزولا از سوي وزارت جهاد کشاورزي، تالابهاي «شادگان، خورالاميه و خورموسي» به وسعت ۴۰۰ هزار هکتار در سال ۱۹۹۳ به دليل آلودگي‌هاي نفتي و زهکش‌هاي بسيار شور صنايع کشت و صنعت نيشکر جنوب، «نيريز و کمجان» به وسعت ۱۰۸ هزار هکتار در سال ۱۹۹۰ به دليل خشک شدن تالاب و کمبود آب و بهره‌برداري از منابع آبي براي کشاورزي و تالابهاي «انتهاي جنوبي هامون پوزک» به وسعت ۱۰ هزار هکتار و «هامون صابري و هامون هيرمند» به وسعت ۵۰ هزار هر دو در سال ۱۹۹۰ به دليل ايجاد سازه‌هاي آبي در افغانستان، تخصيص آب براي مقاصد شرب و کشاورزي از سوي ايران و افغانستان و ورود ماهي غيربومي «آمور» از سوي شيلات که نسل ني‌هاي منطقه را از بين برده است در فهرست مونترو کنوانسيون رامسر قرار گرفته‌اند.
وي در خصوص فهرست مونترو کنوانسيون رامسر گفت: تالاب‌هايي که دچار تغييرات شديد اکولوژيکي شده‌اند در مونترو ليست کنوانسيون رامسر قرار مي‌گيرند که اين تالابها يا دچار دستکاري انسان يا تغييرات اقليمي شده‌اند که برگشت به شرايط طبيعي آنها نيازمند اعمال مديريت‌هاي ويژه در جلوگيري از تغيير کاربري‌ها و استفاده انساني، تامين حق آبه مورد نياز، عدم تجاوز به عرصه‌هاي تالابي و... است.
معاون امور تالابهاي دفتر زيستگاه‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اينکه مجموعه سايت تالابي «آلاگل، آلماگل و آجي‌گل» از فهرست مونترو کنوانسيون رامسر خارج شده‌اند گفت: در عين حال پيگيري‌هاي لازم در خصوص خروج سايت تالابي «يادگارلو و درگه سنگي» نيز در حال انجام است.
معاون امور تالابهاي دفتر زيستگاه‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست در خصوص «مجموعه تالاب انزلي» گفت: پروژه‌اي با همکاري مرکز همکاري‌هاي ژاپن (جايکا) در حال انجام است از سوي ديگر موضوع نصب تله‌هاي رسوب‌گير، جلوگيري از ورود پساب‌ها و سموم کشاورزي، کنترل منابع آب، جلوگيري از تبديل اراضي تالابي به کشاورزي و مديريت پسماندهاي کشاورزي در خصوص اين تالاب در حال انجام است. باقرزاده کريمي تاكيد كرد كه يکي از سخت‌ترين اقدامات مي‌تواند خروج تالاب انزلي از فهرست تالابهاي دچار تغييرات شديد اکولوژيکي است.
وي به دو سايت تالابي هامون اشاره کرد و به ايسنا گفت: مهمترين موضوع تالابهاي هامون تامين حق‌آبه آنهاست که در اين خصوص مذاکرات متعددي با طرف افغاني داشتيم و کارگروه مشترکي نيز در اين زمينه تشکيل شده است که اميدواريم طرف افغاني به تعهدات خود در خصوص تامين حق‌آبه اين تالاب عمل کند.
معاون امور تالابهاي دفتر زيستگاه‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست در خصوص وضعيت ساير تالابهاي بين‌المللي کشور نيز گفت: به نظر مي‌رسد به جز درياچه اروميه و تالاب گاوخوني که تغييرات شديد اکولوژيکي دارند در ساير تالابها مشکلي نداشته باشيم. وي در خصوص درياچه اروميه نيز به ايسنا گفت: سطح آب درياچه اروميه پس از چند سال سرانجام حدود ۴۰ سانتيمتر بالا آمده است. باقرزاده در خصوص وظايف دستگاه‌ها دولتي در خصوص درياچه اروميه خاطرنشان کرد: به غير از محيط زيست ساير دستگاه‌هاي مسئول در اين خصوص از برنامه اعلام شده عقب هستند.وي از تلاش ايران براي افزودن ۲ تالاب جديد به فهرست کنوانسيون رامسر خبر داد و گفت: تالابهاي زريوار کردستان و سد نيل مغان در اردبيل دو تالابي هستند که اميدواريم با طي مراحل لازم به فهرست تالابهاي بين‌المللي ايران افزوده شوند
