ماهيگيران در برابر مشكلات و نابساماني‌ها تنها مانده‌اند
ماهيگيران در برابر مشكلات و نابساماني‌ها تنها مانده‌اند
اقتصادایران آنلاین:صیادی یکی از مشاغل اصلی مردمان ساحل نشین در شمال و جنوب ایرن است که نسل اندر نسل چرخ اقتصاد خانواده‌ها را گردانده است، اما این روز‌ها صید دیگر مقرون به صرفه نیست. از طرفی ذخایر دریا کاهش یافته و تلاش صیادان در هر بار صید، محصول کمتری دارد، از طرفی هم با همین میزان کم ذخایر صید غیرمجاز بیداد می‌کند. از دیگر سو تراکم تعاونی‌های صید مشکل ساز شده و از همه مهم‌تر گرانی است که تبعات آن تور صیادان را خالی کرده است. افزایش هزینه‌های تامین ادوات کار و باز مهم‌تر از همه قیمت سوخت باعث کسادی بازار کار صیادان است. همه اینها در حالی است که صید تنها ۶ ماه سال ممکن است و اغلب صیادان در ۶ ماه دوم سال شغلی غیر از صیادی دارند که آنها نیز اغلب مشاغل کاذب هستند و در کل اوضاع صیادی چندان چنگی به دل نمی‌زند.
«نعیم نیک کار» از صیادان گیلانی که به گفته خودش گاهی صید غیرمجاز هم می‌کند. او درگفت‌وگو با تهران امروز می‌گوید: «اغلب صیادان در ۶ ماهه دیگر سال دست‌فروشی می‌کنند یا شغل‌هایی از این دست دارند، عده‌ای هم مثل من از روی ناچاری به صید غیر مجاز می‌پردازند، خب طبیعی است که دریا خالی از صید می‌شود. یکی مثل من که جوان‌تر است در ۶ ماه دیگر سال اگر صیادی نکند لبو و باقلا می‌فروشد و برخی دوستانم هم کارگر ساختمانی می‌شوند، اما آنها که سنی را گذرانده‌اند، تبدیل به انسان‌های بیکاری می‌شوند که خانه نشینی تنها کار آنهاست». موسی یوسف‌پور صیادی که به صید غیرمجاز می‌پردازد نیز اظهار می‌کند: «هیچ کس بهتر از ما متوجه ضررهای صیادی غیرمجاز نیست، اما اگر کسی نان ۶ ماه بیکاری ما را بدهد، حتما و حتما ما صید غیرمجاز نخواهیم کرد.» وی می‌افزاید: «در شمال کشور فرصتهای شغلی کم است و ما از کنار کار صیادی، سرمایه‌ای نداریم که بتوانیم شغل دیگری داشته باشیم و همین امروز هم هشت‌مان گرو نه‌مان است تا چه رسد به اینکه به دورتر‌ها فکر کنیم.»
از سخنان صیادان که بگذریم به تراکم پره‌های صید و کاهش ذخایر دریا می‌رسیم. مشکلی که کار‌شناسان راه حلش را در اجرای طرح تعدیل و ساماندهی پره‌های صیادی یافتند. اجرای این طرح در ابتدا صیادان را خوشحال کرد، اما روند پیشرفت آن هم اکنون رضایت بخش نیست. مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صیادی پره استان گیلان و نایب‌رئیس اتحادیه تعاونی‌های صیادی کشور در این باره می‌گوید: طرح تعدیل و ساماندهی تعاونی‌های صیادی پره یک طرح ملی است که در سال ۹۰ اجرایی شد و اعتباری بالغ بر ۶۲ میلیون دلار برای ۳ استان شمالی کشور در نظر گرفته شد. به دنبال اجرای این طرح مبلغ ۱۰ میلیارد تومان به ۳ استان شمالی کشور رسید که از این مبلغ ۷ میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان به گیلان اختصاص داده شد و ۵ تعاونی پره در استان تعدیل و از چرخه صیادی حذف شدند. «یونس رمضانی» ادامه می‌دهد: البته قرار بود با تخصیص اعتبار طرح تعدیل مشکلات حل شود اما متاسفانه در سال ۹۱ این امر انجام نشد و طرح تعدیل به علت نبود اعتبار به کندی دنبال می‌شود. مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صیادی پره گیلان از مسئولان استانی و ملی خواست برای تامین معیشت صیادان در سال ۹۲ از تامین اعتبار تصویب شده در صحن مجلس شورای اسلامی دفاع کنند.
ساماندهی تعاونی‌های صید پره مسکوت مانده است
رمضانی بیان می‌کند: تعاونی‌های صیادی پره استان گیلان با توجه به اهمیت حفظ ذخایر دریای خزر و حمایت از حماسه اقتصادی و سیاسی با وجودافزایش بی‌رویه هزینه همه نهاده‌هاي صید و صیادی از سیاست‌های بازسازی ذخایر شیلات حمایت کردند.
«عبدالکریم رجبی» درخصوص وضعیت تعاونی‌های پره به «تهران امروز» می‌گوید: طرح ساماندهی این تعاونی‌ها متاسفانه مسکوت مانده است.
نماینده مردم مینودشت می‌افزاید: اعتبارات مربوط به تعاونی‌ها دچار مشکل شده و مسئولان استانی در حال بررسی شرایط هستند. ما هم در مجلس به دنبال اخذ ابلاغیه در خصوص تامین اعتبارات هستیم تا در راستای آن فعالیت تعاونی‌ها گسترده‌تر شود.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص مشکل خشکسالی و خسارتهایی که به صیادان بچه ماهی وارد شده است می‌گوید: با مدیریت اداره جهاد کشاورزی و وزات کشاورزی جلسات مشترکی داشتیم و برای میزان خسارتهایی که متحمل شده‌اند در حال رایزنی برای گرفتن بودجه هستیم. رجبی میزان درخواست اعتبار برای جبران خسارات صیادان را ۳۵ میلیارد تومان اعلام کرد وافزود: از این میزان حدود ۲۰ درصد تخصیص داده شده است و در حال رایزنی برای مابقی آن هستیم.
«عطاالله حکیمی» نماینده مردم رودبار نیز در این خصوص به تهران امروز می‌گوید: چند عامل اصلی باعث به وجود آمدن مشکلات عدیده در حوزه پرورش بچه ماهی در استان گیلان شده است. اولین عامل گسترش بیش از حد تعاونی‌های پره در استان بود و دومین عامل برداشت‌های تصاعدی از یک طرف وکم بودن میزان ورودی در دریاست. به گفته این عضو کمیسیون اقتصادی عامل دیگر که در تمام دنیا منسوخ شده این است که در دنیا پرورش بچه ماهی به صورت صنعتی انجام می‌شود و درایران هنوز به شکل سنتی است که باید در کشور ما هم به صورت صنعتی انجام شود. حکیمی از راهکارهای حل این معضل را تعادل میزان ورودی به دریا نسبت به برداشت دانسته و می‌گوید: همچنین باید تمام شرکتهای تعاونی به یک شرکت تبدیل شده وبا نظارت کامل فعالیت کنند. دولت باید بخش خصوصی را به این حوزه وارد کند. مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صیادی پره گیلان نیزدراین خصوص می‌گوید: به واسطه وجود مشکلات اقتصادی، دولت در فصل صید اخیر اعتباری برای تکثیر بچه ماهی‌ها اختصاص نداد لذا اتحادیه به توجیه صیادان پرداخت و بدین ترتیب ۵۲ شرکت تعاونی پره فعال، همگی در این کار مشارکت کردند. در این راستا تعداد ۲۵۶۶ قطعه ماهی سفید مولد زنده ماده و ۷۰۰ قطعه ماهی سفید مولد زنده نر جمعا به ارزش ۵۱۵ میلیون ریال خریداری و به‌صورت رایگان در اختیار مرکز تکثیر و پرورش بازسازی ذخایر شهید انصاری شیلات گیلان قرار گرفت.
گفتنی است ۳۵۰ میلیون ریال ازمبلغ مذکورتوسط تعاونی‌های صیادی پره گیلان و مبلغ ۱۶۵ میلیون ریال توسط اتحادیه صیادی پره گیلان تامین شده است. رمضانی با اشاره به تولید بچه ماهی با هزینه بسیار سنگین با وجود فشارهای سیاسی و تحریم‌های اقتصادی و همچنین اهمیت حفاظت از رودخانه‌ها و دریا و لزوم مشارکت با شیلات و محیط زیست از بهره‌برداران رسمی و صیادان آزاد خواست تا در زمان تکثیر طبیعی از هر گونه صید غیر قانونی جدا خود داری کنند چرا که در غیر این صورت صید و صیاد هر دو با هم از بین خواهند رفت.
خشکسالی صیادان را متضرر می‌سازد
خشکسالی از دیگر مشکلات صیادان است. نایب رئیس اتحادیه تعاونی‌های صیادی کشور اعلام می‌کند: فقدان آگاهی موجب تخریب رودخانه‌ها شده است. آبی که از بالا‌دست وارد رودخانه‌ها می‌شد به مرور برای کشاورزی مهار شد و به تدریج رودخانه‌هایی که مکان تخم ریزی ماهی‌ها هستند، خشک شدند بدین ترتیب مهاجرت و تخم ریزی ماهی‌ها آسیب دید. وی با اشاره به ضرورت فراهم آوردن بستر طبیعی تکثیر ماهی‌ها می‌گوید: تکثیر مصنوعی به معنای جلوگیری از انقراض نسل ماهی‌هاست و پاسخگوی صید صیادان نیست چرا که تنها ۸ درصد از بچه ماهی‌هایی که رها‌سازی می‌کنیم به سفره صیادان باز می‌گردد و با بهبود شرایط و انجام اصلاحاتی می‌توانیم این ضریب برگشت را ۲ تا ۳ در صد افزایش دهیم که البته همین میزان افزایش هم در وضعیت صید موثر است.
رمضانی در ادامه اظهار می‌کند: خشکسالی یکی از بلایای مهم طبیعی است که سال هاست سرمایه تعاونی‌های صیادی پره را تهدید می‌کند اما تا کنون بهره برداران یا سرمایه‌گذاران تعاونی‌های پره از مزایای قانونی خشکسالی بی‌بهره بوده‌اند در صورتی که اگر به موقع از قانون اعتبارات خشکسالی که ضامن تولید طبیعی و غیر پرورشی یا «تولید طبیعی دریایی» است، استفاده می‌شد قطعا بدهی شرکتهای تعاونی پره کمتر بود و مدیریت پره‌ها بهترانجام می‌شد.
افزایش هزینه‌های صید
پره‌های صیادی نیازمند اختصاص یارانه هستند. رمضانی در این خصوص تصریح می‌کند: هدفمند کردن یارانه‌ها باعث افزایش بسیاری از هزینه‌های صید شده اما به پره‌های صیادی یارانه اختصاص داده نشده است. مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صیادی پره استان همچنین می‌گوید: میزان صید صیادان گیلانی در فصل صید اخیر نسبت به فصل صید قبل ۵ درصد افزایش داشته است اما نباید از یاد ببریم که هزینه‌های صید نسبت به گذشته ۴ برابر شده است و بسیاری از صیادان، بدهکار به خانه‌هایشان باز گشته‌اند. رمضانی کل صید سال ۹۱-۹۲ را ۳۶۹۱ تن و ارزش آن را ۳۷۰ میلیارد ریال اعلام می‌کند ومی افزاید: هم اکنون ۵۲ شرکت تعاونی پره صیادی با تعداد ۴۰۵۰ نفر صیاد در استان گیلان فعال است. وی در پایان تاکید می‌کند: امروز جامعه صیادان دچار بحران شده و نیازمند حمایت دولت هستند.
توسعه شیلات، فرصتی برای ایجاد شغل پایدار
از سوی دیگر «حسن خسته‌بند» نماینده انزلی در مجلس شورای اسلامی نیز درباره مشکلات صید و صیادی که یکی از شغل‌های دیرینه مردم انزلی به شمار می‌رود می‌گوید: توسعه شیلات و آبزی پروری از ظرفیتهای بی‌نظیر بخش کشاورزی و ایجاد فرصتهای اشتغال پایدار در استان است و میتواند راهگشای معضل بیکاری در استان باشد.
وی می‌افزاید: هم اکنون با حضور ۷۵ شرکت تعاونی پره و فعالیت بیش از ۵ هزار صیاد در استان گیلان اما این عده از معیشت مناسبی برخوردار نیستند. وی ادامه می‌دهد: بنابراین اولین راهکار در این زمینه تعدیل این شرکت هاست. نماینده انزلی با بیان اینکه فعالیت بیش از اندازه پره‌های ماهیگیری باعث برداشت بیشتر از ظرفیت دریا، کاهش ذخایر ماهیان می‌شود تاکید می‌کند: وقتی پره های تعاونی توجیه اقتصادی ندارند باید تعدیل و اعضا از گردنه شرکتهای تعاونی پره خارج شوند اما از سویی صیادانی که مشمول سیاست تعدیل پره‌های صیادی می‌شوند باید از نظر مالی تامین شوند تا برای پیدا کردن شغل دچار مشکل نشوند و این مهم با تامین اعتبارات به موقع و به اندازه دولت امکان پذیر است.
خواسته صیادان از دولت
وی تامین اعتبار لازم برای ادامه این طرح را از مهم‌ترین خواسته‌های صيادان گیلان از دولت مطرح می‌کند و می‌افزاید: با حمایت از جامعه صیادان و رفع مشکلات این قشر می‌توان علاوه بر حفظ شغل پایدار، بیکاری را کاهش داد. وی بیان می‌کند: یکی از راهکارهای‌های تحول بخش در صید و صیادی استان، پرورش ماهی در دریاست.
خسته‌بند با اشاره به تجارب کشورهای دیگر در این باره می‌گوید: استفاده کامل از ظرفیتهای مهمی مانند پرورش آبزیان میتواند زمینه ساز تحول و دگرگونی شگرفی در افزایش تولید مواد غذایی، ایجاد فرصتهای جدید شغلی، افزایش درآمد منطقه‌‌ای، افزایش درآمد ارزی، تامین رفاه اجتماعی و ارتقای جایگاه استان از لحاظ اقتصادی و اجتماعی شود و شیلات به‌عنوان یکی از محورهای توسعه استان دارای ظرفیتهای مناسبی در صید و صیادی و آبزی‌پروری است که خوشبختانه طی سال‌های گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
صید و صیادی در آب‌های کاسپین سالیان سال است به عنوان حرفه‌ای اصلی در میان گیلانیان جریان دارد. تلاش صیادان که تامین کننده بخش مهمی از غذای مردم هستند مطمئنا نیازمند توجهی جدی است. اگرچه مسئولان از اقدام برای حفظ این حرفه سخن می‌گویند اما باید پرسید طی سال‌های گذشته با این اقدامات تا چه میزان رفاه و آسایش معیشت این آشنایان به دریا تامین شده است
