آلودگی مهمترین علل کاهش ذخایر دریایی در ایران
آلودگی مهمترین علل کاهش ذخایر دریایی در ایران
معماری امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در ساری با بیان اینکه آخرین برآوردها نشان می‌دهد تا چند سال آینده میزان ذخایر ماهیان خاویاری به صفر می‌رسد، بیان داشت: از سوی دیگر کنوانسیون گونه‌های در معرض خطر انقراض نیز اعلام کرده که تکثیر، پرورش و بازسازی این ذخایر خوب انجام نشده است.
وی گفت: میزان صید این ذخایر طی سال‌های گذشته به یک صدم کاهش یافته است و تقریبا صید ماهیان خاویاری در چهار کشور حاشیه ممنوع و در ایران نیز محدود شده است.
کارشناس ارشد اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران آلودگی‌ها و صید بیش از حد مجاز را به عنوان مهمترین علل کاهش این ذخایر یاد کرد و افزود: تقریبا بستر تمام رودخانه‌های کشور که زیستگاه ماهیان خاویاری بوده تخریب شده است، به شکلی که به‌عنوان مثال در سفیدرود به عنوان مهمترین رودخانه تکثیر ماهیان خاویاری حتی 10 درصد از ماهیان مولد نیز به‌دلیل صید غیرمجاز نمی‌توانند به مناطق بالادست رودخانه برسند.
معماری تصریح کرد: در سواحل دریای خزر، بهره‌برداری نامناسب و بیش از ظرفیت از منابع طبیعی، تخریب و تغییر اکوسیستم‌های طبیعی و تغییر کاربری حاصلخیزترین اراضی جلگه‌ای و جنگلی، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع زیرزمینی و پیشروی آب‌های شور به داخل آبخوان‌های شیرین و آلودگی روزافزون منابع آب سطحی، آلودگی زیست محیطی ناشی از دفع نامناسب فاضلاب و انتقال زه آب کشاورزی، فعالیت‌های اکتشاف استخراج و انتقال ذخایر نفت، فقدان تعامل مناسب میان زیربخش‌های مختلف حمل و نقل، بالا بودن تراکم جمعیت و محدود بودن فرصت‌های شغلی مشاهد می‌شود.
وی ادامه داد: مکان‌یابی نامناسب شهرک‌ها و نواحی صنعتی، پایین بودن سطح خدمات برتر در شهرهای میانی و متوسط و نابرابری شدید فضایی در نظام خدماتی و نظیر آنها از عمده‌ترین چالش‌هایی است که به رغم وجود قابلیت‌های ممتاز جغرافیایی، طبیعی و اکولوژیکی کاملا" به‌چشم می‌خورد.
این کارشناس ادامه داد: از طرفی در کشور ما در سواحل این دریا فاضلاب‌های شهری و روستایی به دلیل عدم تصفیه کامل به یکی از معضلات دریای خزر تبدیل شده‌اند که مطالعات نشان می‌دهد میزان ورود فاضلاب‌های شهری و روستایی در سواحل ایران به خزر بالا است.
وی تصریح کرد: بر اساس نتایج 16 ایستگاه سنجش آلودگی از بندر ترکمن تا آستارا، آلودگی میکروبی پنج شناگاه در منطقه بین نور تا تنکابن به ویژه چالوس و نوشهر وضعیت بسیار نامناسبی دارند.
این مسئول گفت: به شکلی که میزان آلودگی آنها بسیار بالاتر از حد استانداردهای سازمان بهداشت جهانی و EPA آمریکا است و حتی میزان برخی پارامترها حدود 10 تا 15 برابر حد مجاز است.
این کارشناس با اشاره به اینکه 85 درصد آب خزر از طریق رود ولگا از کشور روسیه تامین می‌شود و بیشترین آلودگی‌ها نیز از این طریق وارد خزر می‌شود، یادآور شد: چرا که بزرگ‌ترین صنایع در حاشیه رود ولگا است و این در حالی است که روسیه اطلاعات این صنایع را در اختیار کشورهای حاشیه‌ای قرار نمی‌دهد.
تا چند سال آینده میزان ذخایر ماهیان خاویاری به صفر می‌رسد
وی یادآور شد: اثرات زیانبار زیست‌محیطی هماهنگی میان‌‌بخشی و بهره‌گیری از سواحل به منزله دروازه‌های کشور در چهارچوب سند چشم‌انداز بلندمدت کشور و قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سند ساماندهی سواحل کشور تهیه و ارائه شده است.
معماری گفت: سند ساماندهی سواحل کشور، برخوردی سه سطحی شامل سطوح راهبردی، ساختاری و مدیریت اجرایی را توصیه می‌کند.
این کارشناس اضافه کرد: در سطح نخست راهبردهای بلندمدت توسعه مناطق ساحلی کشور در قالب راهبردهای آمایشی این مناطق ارائه شده‌اند و در سطح دوم چگونگی بسترسازی فیزیکی برای تحقق این راهبردها در قالب طرح‌های توسعه و عمران کالبدی صورت خواهد گرفت و در سطح سوم طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی تهیه و به اجرا در خواهد آمد.
وی خاطرنشان کرد: همچنین این سند از نظر مقیاس جغرافیایی عرصه‌هایی فراتر از حریم سواحل در قالب چهار محدوده شامل محدوده تأثیرپذیری، محدوده نظارت و پایش، محدوده مدیریت یکپارچه ساحلی و محدوده نوار ویژه ساحلی را در بر خواهد گرفت.
کارشناس محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران عدم تعامل موثر بین بخشی، توسعه ناموزون و بعضا" غیر مجاز واحدهای تولیدی، خدماتی و سکونت‌گاه‌های انسانی در مناطق ساحلی، دریایی، دهانه و حواشی رودخانه‌ها و تالاب‌ها، صید غیرمجاز و به تبع آن کاهش شدید ذخایر ماهیان تجاری و گونه‌های در معرض خطر انقراض آبزیان را از تنگناهای محیط زیست دریای مازندران اعلام کرد.
معماری ورود آلاینده‌های زیست محیطی به دریا به واسطه عدم مدیریت فاضلاب‌های صنعتی، خدماتی، خانگی و مصرف بی‌رویه انواع کود و سموم کشاورزی و ورود گونه مهاجم شانه‌دار به دریای مازندران را همانند تخلیه پسآب و پسماند از سوی شناورها در دریا، رهاسازی بعضی از شناورهای فرسوده در مناطق دریایی ساحل، توسعه فعالیت اکتشاف، استخراج، فرآوری و انتقال منابع هیدروکربنی در مناطق ساحلی و دریایی را از دیگر تنگناهای موجود در این دریا دانست.
وی تخلیه و دپوی پسماندهای خانگی در مجاورت رودخانه‌ها و مناطق ساحلی دریایی، اجرای برخی طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی در مناطق ساحلی و دریایی پیش از طی مراحل قانونی و بدون ارزیابی و نظارت موثر زیست محیطی را دیگر مشکلات این منبع بزرگ عنوان کرد.
ورود شیرابه مکان‌های دفع زباله و ورود مستقیم انواع پسماند
معماری یادآور شد: ورود شیرابه مکان‌های دفع زباله و ورود مستقیم انواع پسماند از طریق رودخانه‌های آلوده استان از طریق دریا را به عنوان مشکلات زیست محیطی دریای مازندران می‌توان نام برد.
وی تصریح کرد: البته تهدید تنوع زیستی در رودخانه‌ها و محیط زیست دریایی ناشی از اجرای پروژه‌های سدسازی و خشک شدن دوره‌ای برخی رودخانه‌های استان در نتیجه بهره‌برداری بیش از حد منابع آب در بالادست و عدم تأمین حق‌آبه آبزیان و عدم تجهیز پلاژها و شناگاه‌های ساحلی به سامانه‌های کارآمد جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب‌های انسانی، مدیریت پسماند و در نتیجه ایراد مواد آلاینده به ساحل و آب‌های ساحلی را نیز مشکلات دیگر این دریا است.
کارشناس محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران اذعان داشت: یکی از مهمترین چالش‌های محیط زیست دریای خزر هماهنگ نبودن کشورهای حاشیه این دریا است به شکلی که همکاری و هماهنگی بین کشورها در حد مطلوبی نیست و کشورهای حاشیه اطلاعات کامل را درباره صنایع و آلودگی خود ارائه نمی‌کنند
