خاویار در سفره مردم می‌نشیند /گ
خاویار در سفره مردم می‌نشیند
خبرگزاری فارس از شهرستان ساری، مرکز تکثیر آبزیان شهید رجایی ساری از مراکزی است که کار تولید و تکثیر انواع ماهیان را در استان مازندران در دستور کار دارد برای آشنایی بیشتر با این مرکز با مدیر مرکز تکثیر آبزی پروری شهید رجایی مازندران به گفت‌وگو نشستیم.
عباس اسماعیلی‌ملا با معرفی خودش به عنوان رئیس مرکز تکثیر و بازسازی آبزی‌پروری شهید رجایی شهرستان ساری اظهار داشت: این مرکز در راستای بازسازی ذخایر آبزیان دریایی خزر مشغول فعالیت است.
وی بیان داشت: در برنامه پنجم توسعه دولت برای فعالیت این مرکز نیز برنامه‌های خاصی تدوین شد که در سال سوم برنامه پنجم 27 هکتار زمین در اختیار این مرکز قرار دارد و برنامه‌های این مرکز نسبت به دو دهه قبل تغییرات جدی کرده است.
فارس: از پیشینه فعالیت مرکز شهید رجایی ساری توضیحاتی ارائه کنید؟
اسماعیلی ملا: در دهه 60 این مرکز به تکثیر و پروش ماهیان کپور فعالیت می‌کرد و در تولید و توزیع پرورش بچه ماهی در دستور کار این مرکز قرار داشت و نیازهای استان مازندران به این فرآورده‌های شیلاتی را تامین می‌کرد.
در دهه 70 مساحت مرکز توسعه پیدا کرد و همزمان با توسعه مساحت مرکز بحث ارتقاء فعالیت این مرکز به سمت پرورش ماهیان خاویاری نیز سوق داده شد.
فارس: پرورش ماهیان خاویاری و کپور همزمان انجام می‌شود؟
اسماعیلی ملا: همزمان با در دستور کار قرار گرفتن پرورش ماهیان خاویاری بحث تولید ماهیان کپور از دستور کار مرکز خارج شد و دولت برنامه جدیدی را برای فعالیت این مرکز تعریف کرد.
فارس: میزان استحصال ماهیان خاویاری از زمان فعالیت مرکز تا کنون چه مقدار بود؟
اسماعیلی ملا: از دهه 70 به بعد تاکنون بیش از 40 میلیون ماهیان خاویاری در این مرکز تولید و تکثیر و رهاسازی شد که وزن ماهیان خاویاری تولید این مرکز از دو الی سه گرم تا صد گرم بود.
فارس: چه میزان از ماهیانی که شما رهاسازی کردید دوباره صید شدند و در کشور مورد بهره‌برداری قرار گرفت؟
اسماعیلی ملا: ضریب بازگشت در منابع علمی یک تا چهار صد تعیین شد که عواملی زیادی در این امر دخیل هستند که توضیحات بیشتر را موسسه اکولوِژی دریای خزر باید پاسخگو باشد.
فارس: دلیل تغییر رویکرد این مرکز از ماهی کپور به ماهیان خاویاری غیر از بحث اقتصادی دلایل دیگری هم داشت؟
اسماعیلی ملا: با توجه به آلوده بودن دریای خزر نسل ماهیان خاویاری در دریای خزر در حال انقراض است و بیشترین دلیل تغییر رویکرد به نظر می‌رسد که بیشتر برای حفظ نسل ماهیان خاویاری در آن دوره بود.
فارس: ماهیان خاویاری فقط برای رهاسازی در دریا تولید در این مرکز تولید می‌شود و یا اینکه نوع پرورش این ماهی نیز در دستور کار قرار داشت؟
اسماعیلی ملا: ماهیان خاویاری گونه‌های ارزشمندی دارند که امکان پرورش آنها در مراکز خصوصی نیز وجود دارد که توانستیم این ماهی را در 13 تا14 وزن تولید و در اختیار بخش خصوصی قرار دهیم.
در طی سه سال است که بحث تولید ماهیان خاویاری پرورش نیز در دستور کار قرار گرفت.
فارس: ماهیان خاویاری تولید شده در استان توزیع شد و یا به دیگر نقاط کشور هم فرستاده شد؟
اسماعیلی ملا: توزیع ماهیان خاویاری در استان و ده استان دیگر انجام شد که با مجوزی که از شیلات استان داشتیم در اختیار متقاضیان بخش خصوصی قرار دادیم.
فارس: درباره دیگر فعالیت‌های این مرکز غیر از پروش ماهیان خاویاری توضیح می‌دهید؟
اسماعیلی ملا: در کنار ماهیان خاویاری در فاز دوم فعالیت این مرکز تولید ماهی سفید و کپور دریایی نیز در دستور کار است.
تولیدات این مرکز در چهار بخش تکثیر بچه ماهیان خاویاری پرورش و دریایی و نیز بچه ماهی سفید و کپور دریایی است.
ماهیان خاویاری گونه‌های مختلفی دارد فیل ماهی(بلوگا)، قره برون(تاس ماهی ایرانی) چال باش( تاس ماهی روسی) دارکول( ازون برون، ماهی شیب(استرلیاد) که در این مرکز تولید و تکثیر که یا در اختیار بخش خصوصی ویا اینکه در دریا رها سازی می‌شود.
فارس: بعد از تکثیر چند مدت طول می‌کشد تا ماهیان خاویاری آماده بهره‌برداری شوند؟
اسماعیلی ملا: ماهیان خاویاری که در دریا رهاسازی می‌شوند 15 سال زمان می‌برد که به بهره‌برداری برسند ولی با تلاش‌های که از دهه 80 در استان مازندران شده است و با رونق بخش خصوصی زمان بهره‌برداری ماهیان خاویاری پرورشی در استان حدود پنج ساله است.
فارس: میزان استقبال بخش خصوصی برای پرورش ماهیان خاویاری چه طور بود؟
اسماعیلی ملا: بخش خصوصی قبل از دهه 80 به خاطر بالا بودن مدت زمان به بهره‌برداری رسیدن ماهیان کمی ترس داشتند که در این قضیه ورود پیدا کنند.
ولی از دهه 80 به بعد با کاهش مدت زمان بهره‌برداری ترس تولیدکنندگان کمتر شد ولی برای سوق دادن تولیدکنندگان به این سمت سو باید فرهنگ سازی مناسبی انجام شود.
فارس: درباره دلائل انقراض ماهیان خاویاری توضیحات بیشتری ارائه می‌کنید؟
اسماعیلی ملا: دلائل انقراض ماهیان خاویاری متفاوت است که می‌توان به موضوع ورود پس‌آبها و فاضلاب‌های خانگی در دریا اشاره کرد.
ماهیان خاویاری برای تخمگذاری نیاز به آب شیرین دارند که آلوده بودن پس آبها عامل اصلی بازدارندگی برای اینگونه ماهیان دارد و باعث شد که ماهیان مسیر مهاجرت را تغییر بدهند.
برداشت شن و ماسه از دریا نیز دیگر عامل بازدارنده برای تکثیر ماهیان خاویاری است و ایجاد پل‌ها و رودخانه‌ها و حتی سدها نیز دلائل اصلی جلوگیری از تکثیر ماهیان خاویاری به شمار می‌آید.
فارس: برنامه امسال تولید این مرکز را اعلام می‌کنید؟
اسماعیلی ملا: طبق اعلام در سال جاری باید 3 میلیون قطعه ماهای خاویاری دریایی، 45 میلیون ماهی سفید دریایی و 11 میلیون ماهی کپور تولید و در دریا رهاسازی شود
از زمان فعالیت این مرکز که حدود 25 سال است بیش از یک میلیارد ماهی استخوانی رها سازی شد.
فارس درباره تولید ماهی سفید دریایی در این مرکز توضیح بیشتری ارائه می‌کنید؟
اسماعیلی ملا: همکاران این مرکز با استقرار در رودخانه‌های استان سالانه سه تا 6 تن تخم دریافت می‌کنند و پس از به عمل آوری تخم‌ها آنها را در دریا رهاسازی می‌کنند.
فارس: غیر از این مرکز که در مرکز استان فعالیت می‌کند آیا مراکز دیگر پرورش آبزیان در استان مازندران فعالیت می‌کند؟
اسماعیلی ملا: در غرب استان مرکز تولید و تکثیر پرورش ماهی باهنر مشغول تولید و تکثیر است و در سطح استان‌های شمالی نیز مراکز تولید و تکثیر آبزیان فعالیت می‌کنند که این فعالیت‌های این مرکز توسط مدیر کل تولید نظارت می‌شود.
فارس به عنوان آخرین سئوال آیا با فعالیت این مرکز آیا می‌توان امیدوار بود که خاویار روی سفره مردم قرار می‌گیرد؟
اسماعیلی ملا: تکثیر و تولید ماهیان خاویاری در این مراکز دولتی انجام می‌شود و برای سرمایه‌گذاری و تولید بیشتر باید بخش خصوصی پیش‌قدم شود.
دیدن خاویار بر روی سفره مردم دور از دسترس نیست که این امر با حمایت از بخش خصوصی امکان‌پذیر است و بخش تکثیر نیازهای تولیدکنندگان را تامین می‌کند
