خزر؛ تهي از ماهيان خاوياري /گ
خزر؛ تهي از ماهيان خاوياري
نه تنها در ايران كه در كشورهاي همجوار نيز كسي به فكر خزر نيست و همه به برداشت بيشتر از ذخاير آن و دستيابي به نفت و ديگر فرآورده‌هاي آن مي‌انديشند در حالي‌كه اگر روند آلودگي درياي خزر ادامه يابد، دور نيست زماني كه اين درياي بي‌نظير به زباله‌‌داني بزرگ تبديل شود كه در آن صورت علاوه بر از بين رفتن هزاران فرصت شغلي،سلامت ميليون‌ها انسان نيز به خطر خواهد افتاد
ايران به عنوان يكي از پنج كشور حاشيه خزر،922كيلومتر از ساحل بزرگ‌ترين ذخيره گاه ماهيان خاوياري دنياست كه تا همين چندي پيش 90 درصد خاويار جهان را تامين مي‌کرد ولي با كاهش برداشت ماهيان خاوياري در طول سال‌هاي گذشته اين جايگاه از دست رفته تا جايي‌كه سال گذشته تنها 10 تن خاويار از خزر به دست آمد حال آنكه تا سه دهه قبل ميزان استحصال خاويار در اين دريا 200 تن در سال بود. 114 گونه، 63 زيرگونه و 14 نژاد از کمياب‌ترين ماهيان جهان در درياي خزر زيست و زادآوري مي‌کنند که پنج گونه مهم ماهيان خاوياري نظير «فيل ماهي» يا «بلوگا»، « قره برون» يا « تاس‌ماهي چالباش»، چالباش يا « تاس‌ماهي روس»، دراکول يا «اوزون برون» و«شيپ» يا تاس ماهي شکم برهنه از مهم‌ترين آنها هستند كه امروز هر 5 گونه در معرض خطر انقراض قراردارند. علل كاهش استحصال خاويار از قاچاق و صيد بي‌رويه تا ورود فاضلاب و آلاينده‌ها به بزرگ‌ترين درياچه بسته جهان و آلودگي آب دريا امتداد دارد و كارشناسان شيلات اعلام كرده‌اند كه نسل بسياري از گونه‌هاي ماهيان خاوري خزر ، منقرض شده و بسياري ديگر در خطر انقراض هستند.
تخريب دريا ادامه يابد استحصال خاويار خزري به صفر مي‌رسد
آمارهاي انستيتو درياي خزر نشان مي‌دهد كه ايران با سهم آلودگي 5 ميليون تن در سال كمترين آلودگي را براي اين دريا دارد، اما كشور آذربايجان سالانه 285ميليون تن آلودگي، روسيه، 678ميليون تن و قزاقستان 35 ميليون تن آلودگي در سال وارد اين درياي بسته مي‌كنند. بر اساس بررسي‌ها عمده آلودگي‌هاي صنعتي و نفتي در قسمت شمال و غرب درياي خزر و آلودگي ناشي از فاضلاب و پسماندهاي كشاورزي در جنوب، محيط‌زيست درياي خزر را به خطر انداخته است كه ماهيان خاوياري در اين ميان بيشترين آسيب را ديده‌اند. به گفته كارشناسان چرخه پرورش ماهيان خاوياري از 6 تا 18 سال زمان مي‌برد و براي احياي نسل‌هاي در معرض خطر اگر از همين امروز شروع كنيم حدود 18 سال زمان نياز است. همين كارشناسان تاكيد كرده‌اند كه اگر روند كنوني استحصال از ماهيان خاوياري ادامه يابد در سال 1400 يعني حدود 7 سال ديگر مقدار صيد ماهي و توليد خاويار به صفر خواهد رسيد.
درياي خزر زباله‌‌دان نيست
يك كارشناس ارشد شيلات در اين خصوص گفت: سالانه بيش از 5 ميليون تن فاضلاب صنعتي و خانگي و ديگر آلاينده‌ها از استان‌هاي شمالي وارد درياي خزر مي‌شود و جدا از آن آلودگي‌هاي صنعتي كشورهاي حاشيه درياي خزر نيز قابل توجه است. سيد اسماعيل مومني افزود: نه تنها در ايران كه در كشورهاي همجوار نيز كسي به فكر خزر نيست و همه به برداشت بيشتر از ذخاير آن و دستيابي به نفت و ديگر فرآورده‌هاي آن مي‌انديشند در حالي‌كه اگر روند آلودگي درياي خزر ادامه يابد، دور نيست زماني كه اين درياي بي‌نظير به زباله‌‌داني بزرگ تبديل شود كه در آن صورت علاوه بر از بين رفتن هزاران فرصت شغلي،سلامت ميليون‌ها انسان نيز به خطر خواهد افتاد.وي ادامه داد: در بخش ماهيان خاوياري توجه به ميزان برداشت ماهيان خاوياري نشان از وجود عوامل برهم زننده چرخه حيات اين گونه‌هاست كه عمده‌ترين آنها آلودگي آب و صيد بي‌رويه است كه باعث شده چرخه تكثير اين ماهيان دچار دگرگوني شود.
قوانين سختگيرانه براي بهره‌برداري اصولي از خزر تصويب شود
به گفته مومني ضعف قوانين در ادامه اين روند تاثير گذار است و اگر قرار است، خزر تبديل به زباله‌‌داني بزرگ در قلب خاورميانه نشود،بايد قوانين سختگيرانه با توافق كشورهاي بهره‌بردار از اين دريا تصويب و اجرا شود. وي تاكيد كرد: اجراي صيد اصولي و جلوگيري از صيد غيرمجاز، قبول كم‌كاري‌ها و جبران آن، برخورد جدي با خاطيان از قوانين و نيز توافقات بين‌المللي در اين خصوص بايد در دستور كار باشد. مومني متذكر شد: بعد از فروپاشي شوروي سابق در حدود 20 سال قبل ميزان برداشت كشورهاي تازه استقلال يافته آن زمان از درياي خزر افزايش بي‌رويه داشته كه اين عامل نيز در كاهش سهم استحصال خاويار در ايران موثر بوده است. وي يادآور شد: وضعيت خشكسالي كشور، سدسازي با كارشناسي ضعيف و بدون بررسي همه‌جانبه و نيز سر و صداي كشتي باعث شده اين ماهيان تخم ريزي طبيعي انجام ندهند و ميزان تولد و پرورش ماهيان خاوياري در كشور كاهش يابد و به مرز بسيار ناچيز 10 هزار تن برسد. مومني تاكيد كرد: در اين زمينه توليد دستي ماهيان خاوياري و رهاسازي آنها در دريا، ايجاد ا يستگاه‌هاي پرورش ماهي خاوياري و اختصاص بودجه به پرورش اين گونه‌هاي ارزشمند، مي‌تواند از ادامه اين روند بحراني جلوگيري كند و بتواند در نهايت به حفظ سهم خاويار ايران در جهان بينجامد
منبع : اقتصاد ایران آنلاین
